تحول تاریخی چارچوب‌های تجارت از ترتیبات قراردادی به شرکت‌‌های تجاری

مضاربه شیوه‌ای قدیمی ‌برای تجارت و تأمین مالی بوده است. مطالعات تاریخی و تطبیقی نشان می‌دهد که «مضاربه» و عملیات تجاری مشابهی که بعد‌ها در اروپا با عنوان «کامندا» شکل گرفت، در طول تاریخ تجارت از اهمیت بالایی برخوردار بوده و نقش مهمی در تجارت زمینی و دریایی در سده‌های میانی داشته‌ است. از قرن شانزدهم میلادی و هم‌زمان با ورود شرکت به عرصۀ‌ تجارت، به‌تدریج از اهمیت کامندا در غرب کاسته شد و شرکت تجاری جای آن را گرفت، اما مضاربه در خاورمیانه به شکل سابق به حیات خود ادامه داد و نتوانست با تحولات جدید تجارت هماهنگ شود. در این تحقیق، ضمن مطالعۀ جایگاه و سیر تاریخی ترتیبات اقتصادی قراردادی (به‌ویژه مضاربه در خاورمیانه و کامندا در غرب) و تحول ناشی از ظهور بنگاه‌های اقتصادی دارای شخصیت حقوقی در عرصۀ تجارت، خواهیم دید که مانع عمدۀ تأسیس و بهره‌برداری از قالب شرکت تجاری در حقوق اسلامی تا مدت‌ها پس از به‌کارگیری عملی آن، شناسایی نشدن شخصیت حقوقی بوده است.